زمانی گمان رفت که باید سگ ماده همه توله های خود را درعرض دوازده ساعت پس ازآغاز زایمان به دنیا بیاورد اما اکنون چنین محدودیتی را دراین ارتباط بی معنی می دانند. میانگین زمان لازم ازآغازنخستین مرحله زایمان بسته به اینکه چندمین زایمان سگ می باشد بین 36 تا 50 ساعت است. روشن است که نخستین زایمان به زمان بیشتری نیازدارد. زایمان درسگ همانند انسان وحیوانات دیگربه سه مرحله تقسیم می شود:
نخستین مرحله زایمان هنگامی است که گردن رحم بازاست وآماده خروج توله ها می باشد. انقاباضات رحمی هرشش یا هفت دقیقه یک باررخ می دهد ولی نسبتا خفیف است. این انقباضات محتویات رحم را متناوبا به سرویکس یا گردن رحم (زهدان) فشارمی دهند واین عمل به همراه اتساع غیرفعال هورمونی بتدریج باعث بازشدن گردن رحم می شود.این روند می تواند همانند انسان تا 24 ساعت به درازا بکشد. رفتارسگ ماده درخلال این مدت غیرعادی خواهد بود. حیوان با بی قراری به اطراف قدم می زند محل خوابیدن خود را آماده می نماید. خرخرمی کند وازخوردن وآشامیدن خودداری می ورزد (اگرچه بعضی ازسگهای ماده دراین هنگام اشتهای حریصانه ای دارند). درطول این مرحله اصلا جای نگرانی نیست.
مرحله دوم زایمان هنگامی آغازمی شود که گردن رحم کاملا متسع است. این مرحله شامل خروج واقعی توله هاست وبسیارطولانی ترو شدیدترمی باشد. سگ به یک پهلو درازخواهد کشید وبشدت شروع به زور زدن می کند یا دچارحمله های شدید زایمانی می شود. معمولا ترشح آبکی یا سبزرنگی دراین مرحله دیده می شود وبه دنبال آن توله خارج می گردد. هنگامی که مرحله دوم زایمان آغازمی شود سگ را کاملا تنها بگذارید. اکثرصاحبان سگ بویژه درنخستین زایمان با نگاه کردن دزدانه یا صحبت کردن برای سگ مزاحمت ایجاد می کنند. این کارروند زایمان را به تعویق می اندازد. به محض اینکه مرحله دوم زایمان سگ ماده آغازشد آن را به مدت هشت ساعت کاملا تنها بگذارید. اگرپس ازاین مدت هیچ توله ای دیده نشد آنگاه بی درنگ کسی را به دنبال دکتردامپزشک خود بفرستید اما هرگزهراسان نشوید.
مرحله سوم زایمان شامل دفع آخرین جفت است. هرتوله اتصال رحمی وغشاهای (جفت) جداگانه ای دارد که معمولا دیریا زود بلافاصله پس ازتوله دفع می گردد. اغلب ازمن پرسیده می شود که :
سگ ماده بایستی درچه محلی توله های خود را به دنیا بیاورد؟
آیا سگ دراین هنگام به گرمای ویژه ای نیازدارد؟
آیا باید توله ها را به محض تولد ازمادرجدا کرد؟
سگ ماده باید چه چیزی بخورد؟
بهترین سن برای تولید مثل کدام است ؟
سگ ماده درچه سنی برای تولید مثل خیلی پیراست ؟
پاسخ این پرسشها ازاین قراراست :
درلانه های ویژه زایمان سگ ماده باید درلانه ویژه خود نگهداری شود اما باید یک جعبه عایق مخصوص زایمان سگ با یک درپوش نیزتهیه نمود. معلوم شده است که بدون هیچ تردید یکی ازعلل عمده مرگ توله ها هیپوترمی یا کاهش حرارت پس ازتولد است – درجایی که هیچ وسیله گرم کننده یا عایق بندی وجود ندارد کاهش درجه حرارت می تواند تا 70 سی سی برسد. درمورد سگ ماده ای که درخانه نگهداری می شود باید به آن اجازه داد تا حداقل درمحیطی زایمان کند که به خود حیوان بستگی دارد. اگرسعی کنید که سگ را درمحیطهای ناآشنایی قراردهید حیوان آرام نخواهد گرفت تولد توله ها به تعویق خواهد افتاد واحتمالا کلیه توله ها تلف خواهند شد. زیریک قفسه درآشپزخانه جای ایده آلی است وباید ازهنگامی که سگ ماده جفتگیری می کند بسترراحتی را درآنجا برای آن تهیه نمود. امروزه اکثرآشپزخانه ها گرم هستند. اگرآشپزخانه شما این چنین نیست جعبه ای تهیه کنید که بتوان به هنگام شب روی آن را بپوشانید یا یک منبع گرمایی را درحین زایمان سگ ماده ودست کم به مدت دوهفته پس ازآن فراهم نمایید. تا آنجا که ممکن است کمترمزاحم سگ شوید وتوله ها را پس ازتولد ازمادرجدا نکنید . سگ ماده درحین آبستنی( زمانی که توله هادرشکم آن هستند) وپس اززایمان نیازبه بهترین غذای پروتئینی دارد واین به معنای گوشت قرمز تا حد امکان است. تخم مرغ . پنیرو گوشت سفید جانشینهای ارزشمندی هستند. این باورقدیمی که بایستی سگ ماده پس اززایمان با رژیم غذایی محتوی شیرکثیف تغذیه شود تا شیرتولید کند کاملا برخردانه است. پروتئین ماده غذایی ضروری درتولید شیراست وبرای سگ گوشتخوارپروتئین ایده آل گوشت است. بهترین سن برای نخستین آبستنی سگ ماه هنگامی است که دوسال ازعمرآن گذشته باشد. سگ ماده درسن پنج سالگی برای نخستین آبستنی بدون خطرخیلی پیراست. بنابراین درمجموع بویژه به افراد بی تجربه توصیه می شود که اجازه دهند تا سگ درمحیطی که به خود اوبستگی دارد روی بستری گرم با دمای ثابت زایمان کند بسیاربا حوصله باشید وهرگزدخالت نکنید یا اینکه ننشینید وسگ را درحین زایمان تمامشا کنید وهرگزدلهره نداشته باشید. تنها درصورتی که به دکتردامپزشک تلفن کنید که پس ازچندین ساعت زور زایمانی شدید هیچ توله ای دیده نشد اما اگرتا رسیدن او یکی دوساعت طول کشید نگرانی نداشته باشید. زایمان سگ همانند تولد انسان وکلیه حیوانات طبیعی ترین پدیده هستی است وفقط بندرت نیازمند کمک می باشد- مگردربعضی ازدورگ گیریها که سگ ماده ازنژاد کوچکتری است