پرنده ای از جنس سهره می باشد که برخی از گونه های ان نظیر فنچ راه راه بومی استرالیا می باشد و برخی گونه های دیگر در مناطق وسیعی از اروپا پراکنده اند.همچنین گونه های دیگری از این پرنده را می توان در اندونزی و تیمور شرقی به صورت بومی و در امریکا پرتغال پرتوریکو به صورت رها سازی شده یافت.این پرنده در دشت های باز با درخت و درختچه های پراکنده زیست می کند.اما با مزاحمت های انسان نیز کنار امده و حتی در جاهایی که زیستگاه شان از بین می رود و جای ان ها را ساختمان های دست بشر می گیرد به زندگی ادامه می دهند.این پرنده شامل انواع گوناگونیست که توسط محققان ژنتیک یا دوستداران این حیوان به وجود امده اند.عمر این پرنده به عوامل محیطی و ژنتیکی ان بسیار وابسته است.فنچ ها معمولا بین 5 تا 10 سال عمر می کنند و برخی معتقدند که تا 11 سال نیز زنده می مانند.

فنچ ها ارزان قیمت بوده و نژاد های کمیاب ان کمی گران تر به فروش می رسند.به همین دلیل تهیه چند قطعه فنچ برای نگهداری در منزل کاری بسیار ساده و اسان است.معمولا فنچ ها را از قاره افریقا استرالیا و اسیا تهیه می کنند

فنچ ها پرندگان حساسی هستند و باید ان ها را از دود سیگار یا بوهای تند اشپزخانه و مواد ضد عفونی کننده قوی محافظت کرد.زیرا اینکه این بوهای تند باعث مرگ و میر فنچ می شود.فنچ ها نسبت به صحبت کردن و یا سوت زدن ادمی عکس العمل نشان داده و از این کار خوشحال می شوند.اما متاسفانه قدرت تقلید صدا را ندارند.

تاریخچه پرورش فنچ:

از سال 1478 میلادی که جزایر قناری به تصرف اسپانیایی ها در امد تعداد زیادی از فنچ ها یا سهره های وحشی و همچنین تعدادی قناری از ان جا به اسپانیا اورده شد و چون این پرندگان اوای دلنشینی داشتند به تدریج اسپانیایی ها به پرورش این گونه پرندگان در منازل علاقه مند شدند و چندی نگذشت که تکثیر انبوه این گونه پرندگان توسط برخی از پرورش دهندگان اسپانیایی اغاز گردید و سپس برای فروش به سایر نقاط اروپا صادر گردید.اما پرورش فنچ از دیرباز در کشور های مختلفی نظیر هندوستان ایران و چین رواج داشته است و در ادبیات فارسی کهن نام “سهره” به وفور دیده می شود.

انواع فنچ:

فنچ راه راه.فنچ طوطی وار ابی رخ.فنچ بنگالی.فنچ نواری.فنچ جاوه.فنچ بلوطی.فنچ چاشنی فنچ مونیای سر سفید.فنچ مونیای ملوکانف.فنچ اواز خوان.فنچ کشیش افریقایی.فنچ سرخ زیبا

رفتار فنچ ها:

فنچ ها پرندگان بسیار کوچک و اجتماعی اما پر سر و صدایی می باشند.اصولا پرندگان حساسی هستند که نسبت به هرگونه ضربه یا … اسیب پذیر می باشند.مانند سهره های دیگر پرواز فنچ ها نیز اول با یک جهش سریع اغاز می شود.

اواز و صداها:

این پرنده ها بسیار پر سر و صدا هستند.صدای ان ها می تواند یک بییپ یا مییپ بلند باشد و در واقع صدای ان ها تعداد کمی از این نوع است.ریتم اواز در نر ها پیچیده تر است و اواز هر نر متفاوت است.هرچند که پرنده ها صدایشان با دیگر اعضای خانواده شان یکسانی هایی دارد و همه فنچ ها در یک چهار چوب خاص و یک ریتم اواز می خوانند.فنچ نر صدایش را با اختلاف کمی به پسرش منتقل می کند .اواز تا دوره بلوغ ممکن است تغییر کند اما پس از ان در تمام طول عمر پرنده ثابت باقی می ماند.
موسسه ای در ژاپن با تحقیقی اشاره کرده است که اواز خواندن در ماده ها در واقع یک پاداش برای هیجان فنچ نر می باشد و باعث هیجانی تر شدن وی می شود.

تغذیه و عادات:

فنچ جزو پرندگان دانه خار است و منقارشان برای پوست کندن دانه های ریز تناسب یافته است.فنچ ها ارزن را ترجیح می دهند اما تخم سایر میوه ها را نیز می خورند.
همزمان که ان ها ارزن را به عنوان غذای اصلی می خورند از خوردن خیار پرتقال نگور سیب سبزیجات کاهو و تخم مرغ(به خصوص هنگام تخم گذاری) لذت می برند.انها همچنین غذاهای زنده کرم ارزن یا سایر حشرات را نیز دوست دارند.انها همچنین به شاخه کوچک ارزن نیز علاقه مندند و یک یا دو پرنده یک شاخه کوچک ارزن را در عرض چند روز می خورند.فنچ ها در خوردن بسیار حریص و شلوغ هستند که این رفتار کمک زیادی به تکثیر دانه ها در طبیعت می کند.

نظافت فنچ:

ظرف اب و غذای فنچ باید روزانه تمیز گردند.ایده خوبیست که ظرف اب و غذارا با کمی مایع تمیز کننده به خوبی بشورید.قفس فنچ ها باید هر هفته تمیز شوند.تمام سطوح قفس باید شسته و ضد عفونی گردند.بعد از شستن قفس ان را برای خشک شدن در معرض نور خورشید قرار دهید.به دلیل حساس بودن فنچ ها به نظافت ان ها باید اهمیت زیادی داده شود.
گاهی لازم است ناخن فنچ ها کوتاه شوند.با استفاده از ناخن گیر بسیار کوچک برای کودکان یا ناخن گیر های مخصوص پرندگان می توانید ناخن های فنج خود را کوتاه کنید.

تولید مثل:

یک جفت فنچ هنگامی که می خواهند لانه سازی کنند رفتاری را از خود نشان می دهند به این صورت که به سرعت مشغول جمع اوری چیز هایی برای لانه سازی می شوند.بهتر است در این دوران کاغذ تکه تکه شده و شاخه های کوچک چوب جارو یا برگ در اختیار ان ها قرار داده شود.اگر ان ها چیزی برای جمع اوری پیدا نکنند از پر و پوست دانه ها استفاده خواهند کرد.هرچیزی می تواند برای ساخت لانه در گوشه قفس یا در لانه ای که صاحب پرنده در اختیار انان قرار داده و یا حتی در ظرف غذا انباشته شود.وقتی این رفتار از یک جفت فنچ دیده می شود که ان ها باید یک لانه به بزرگی سیب یا پرتقال فراهم کنند این لانه همیشه باید در بالاترین قسمت در گوشه قفس و در مقابل ظرف غذا و در فاصله نزدیک و معمولی از چوبی که برای نشستن فنچ ها در نظر گرفته شده باشد قرار بگیرد.اگر این میله دور از لانه باشد فنچ نر روی ان نخواهد نشست و در طول دوران تخم گذاری هم فنچ ماده ترجیح می دهد بالای لانه بنشیند.

لانه فنچ:

وقتی لانه مورد قبول واقع شد انها اقدام به جمع اوری مقدار زیادی تکه های نرم برای کف لانه مانند برگ و رشته های نرم مانند نخ و شاخه های نرم می کنند.انها موادی را ترجیح می دهند که یک جفت از ان ها بیش از 5/2 سانتی متر طول نداشته باشد و از هر نوع و رنگی از مواد نرم استفاده می کنند.لانه یک هفته قبل از تخم گذاری اماده می شود.در هر دوره بین 3 تا 12 تخم گذاشته می شود

جوجه فنچ:

جوجه ها به ترتیب تخم گذاری سر از تخم در می اورند .معمولا یک یا دو تخم بدون انکه جوجه ای از ان بیرون بیاید باقی می ماند تا والدین تغذیه جوجه ها را شروع کنند.دروافع بعد از اغاز دوره تخم گذاری و تا زمانی که جوجه ها جرات کنند خودشان از تخم بیرون بیایند نباید کاری به لانه پرنده داشت.زیرا ممکن است از روی تخم بلند شوند و دیگر روی ان ننشینند.مدت زمانی که تخم ها گذارده شود تا اینکه جوجه ها جرات کنند از ان ها بیرون بیایند متغیر است.اما معمولا تخم های خوب 14 تا 16 روز طول می کشند تا جوجه ها از ان بیرون بیایند و از زمان بیرون امدن جوجه ها از تخم 3 تا 4 هفته طول می کشند تا از لانه خود بیرون بیایند.فنچ ها والدین بسیار خوبی هستند و با میل و اشتیاق به نوبت بر روی تخم ها و همینطور بعد از ان کنار جوجه ها می نشینند و ان ها را به نوبت تغذیه می کنند.تا وقتی همه جوجه ها از لانه بیرون نیامده اند و بدون وابستگی به پدر و مادرشان بر روی میله ننشسته اند لانه نباید از قفس خارج شود.بعد از بیرون امدن همه جوجه ها فنچ مادر به سرعت برای دوره بعدی تخم گذاری به لانه برمی گردد.وقتی فنچ ماده تخم گذاری می کند تنها جفت او اجازه بودن در لانه را خواهد داشت.شروع دوره بعدی تخم گذاری هنگامی که هنوز جوجه های قبلی در لانه باشند باعث می شود استرس و فشار زیادی به پرنده وارد شود.پرنده نر اجازه نخواهد داد هیچ پرنده ای در هنگام تخم گذاری فنچ ماده در نزدیکی لانه باشد.پرنده نر در این هنگام شروع به نزاع با سایر پرندگان و سر و صدا و حمله به ان ها می کند.

تعیین جنسیت فنچ:

تعیین جنسیت در گونه های مختلف فنچ از گونه ای به گونه دیگر متفاوت است.در برخی از گونه ها نظیر فنچ راه راه رنگ و شکل پرنده نر و ماده با هم تفاوت دارند و می توان به راحتی از روی رنگ و شکل ظاهری نر و ماده را از یکدیگر تشخیص داد..فنچ های نر پرهای نارنجی روشنی بر روی گونه هایشان دارند و یک منقار سرخ رنگ(در مقابل منقار نارنجی ماده)همراه با یک طرح سیاه و سفید مشخص.در برخی موارد رنگ منقار تنها گزینه تعیین کننده جنسیت است زیرا رنگ نارنجی روی گونه بعضی وقت ها کم رنگ می شود یا از بین می رود .جوجه ها نیز معمولا شبیه رنگ پدر و مادرشان هستند و گاهی نیز با ان ها اختلاف دارند.این اختلاف ها به دلیل جفتگیری های مختلف بین انواع مختلف فنچ ها در یک مکان خاص که انها در کنار هم نگهداری می شوند(مثل پرنده فروشی) بروز می کند.به هر حال پرنده گونه نارنجی که بسیار فعال و سر سخت است مطمئنا یک نر جوان است(گونه های نارنجی از دو ماهگی ظاهر می شوند)همچنین فنچ های بسیار جوان منقاری سیاه رنگ دارند و وقتی به سن بلوغ برسند رنگی می شود.در برخی گونه های دیگر نر و ماده کاملا شبیه هم بوده و امکان تعیین جنس مقدور نمی باشد.برای مثال در فنچ طلائی علائم چندانی برای تشخیص نر و ماده وجود ندارد ولی به میزان زیادی جنس پرنده را می توان با بررسی مخرج ان تعیین کرد که رنگ ان در پرنده ماده روشن و در پرنده نر به رنگ تیره تا مشکی است.فنچ ها در سن شش ماهگی دارای پر های کامل شده و جثه ان ها همانند جثه بالغ ها می شود.

دست اموز کردن:

معمولا فنچ ها ترجیح می دهند به شیوه خودشان زندگی کنند.اما به هر حال ممکن است یک فنچ دست اموز هم بشود و برای اینکه در این کار موفق شویم فنچ باید بسیار جوان باشد و درضمن جفتی برایش فراهم نشود البته بعضی از فنچ ها دیده شده اند که جفت نیز دارند اما همچنان دست اموز باقی مانده اند!

رابطه فنچ با کودکان:

فنچ ها پرندگانی بسیار حساس با جثه ای کوچک و رنگ امیزی بسیار زیبا می باشند و کودکان علاقه زیادی به گرفتن و بازی با ان ها دارند که این کار چندان برای پرنده خوشایند نمی باشد.
دست کاری بیش از حد و فشار دادن پرنده توسط کودکان ممکن است منجر به تلف شدن پرنده شود.لذا شایسته است پرنده را از دسترس کودکان دور نگه داشت و به کودک اموزش داد از دست زدن به پرنده خودداری کرده و فقط به نگاه کردن به ان اکتفا کند.بدیهی است که نزدیک شدن بیش از حد کودک به قفس پرنده نیز می تواند باعث ترس و وحشت پرنده شده و از سوی دیگر سلامت کودک را در معرض خطر قرار دهد

رابطه فنچ با سایر حیوانات خانگی:

وجود گربه در خانه می تواند نهدید جدی برای فنچ باشد.حتی اگر گربه نتواند به طور مستقیم از لا به لای میله های قفس به پرنده اسیب برساند حضور ان موجب ناراحتی شدید پرنده می شود.از طرف دیگر گربه می تواند با ضربه زدن به قفس و واژگون کردن ان باعث مجروح شدن پرنده شود و در این میان فنچ بیشتر از سایر پرندگان نظر گربه را به خود جلب می کند.
سگ ها معمولا حضور پرنده خانگی را در خانه بدون هیچ ناراحتی و واکنشی می پذیرند.این نکته را هیچ گاه از یاد نبرید که خرید پرنده جدید به معنای وارد کردن یک پرنده به قفس نیست.چه بسا همین کار سبب بروز بر خورد های شدید بین دو پرنده شود.پرنده تازه وارد را باید ارام و به تدریج با پرنده قدیمی اشنا نمود.برای اشنا ساختن تدریجی دو پرنده باید ان ها را در دو قفس مجزا کنار یکدیگر قرار داد.هدف ان است که هر پرنده حضور پرنده دیگر را بپذیرد .هیچ گاه قفس ها را طوری کنار هم قرار ندهید که دو پرنده بتوانند از لابه لای میله ها با یکدیگر تماس پیدا کنند زیرا ممکن است یکی از پرنده ها پای پرنده دیگر را که همدم احتمالی او خواهد بود مجروح کند و این حالت ممکن است باعث خونریزی شدید از پرنده مجروح شود.

بیماری در فنچ ها:

درمان بیماری فنچ ها دشوار است.بنابر این بهتر است پرنده خود را سالم و محیط زندگی او را تمیز نگه دارید.شما باید در صورت مشاهده در گونه علائم غیر قابل توجیه به دامپزشک مراجعه کنید.به یاد داشته باشید که فنچ ها بیماری را به یکدیگر منتقل می کنند.اگر می خواهید دو فنچ را در کنار هم نگهداری کنید باید به مدت 6 تا 8 هفته ان ها را در قفس جداگانه بگذارید تا اطمینان حاصل کنید که هیچ یک بیماری ندارند.اکثر بیماری ها به سختی درمان می شوند یا موجب مرگ فنچ می شوند.

علائم بیماری در فنچ ها:

در صورتی که هرگونه از علائم ذکر شده در متن زیر را در فنچ خود مشاهده کردید سریعا با دامپزشک تماس بگیرید:
*تغییر در رفتار

*کم شدن انرژی/بیحالی

*تغییر رنگ بو و ظاهر مدفوع

*تغییر در شکل پر ها(ممکن است به دلیل پر کنی باشد)

*لنگش

*ناتوانی در راه رفتن

*خس خس سینه یا ناتوانی در تنفس کردن

*کثیف بودن منقار یا صورت

*ترشحات از چشم یا بینی

*از دست دادن اشتها

*کچلی نقطه ای از بدن

*بال یا پاهای شکسته

*زخم باز